Một Số Dược Liệu Có Khả Năng Khai Thác Được Tinh Dầu Ở Việt Nam

Một Số Dược Liệu Có Khả Năng Khai Thác Được Tinh Dầu Ở Việt Nam

1/ Vang Vông: Abelmoschus moschatus Medik.(Syn. Hibiscus moschatus L.), họ Bông (Malvaceae)

Tinh dầu hạt: Tinh dầu hạt Vông vang còn được gọi là tinh dầu hạt xạ- Oleum Abelmoschi Seminis-, tên thương phẩm là Ambrette Seed oil.

Tinh dầu được điều chế bằng phương pháp cất kéo hơi nước hoặc chiết xuất với dung môi. Hàm lượng tinh dầu trong hạt là 0,2 - 0,6%.

Thành phần chính: farnesyl acetat 62,9%, ambretolid 7,8%, decyl acetat 5,6 %, dodecyl acetat 4,0%, farnesol 3,5%.

Tinh dầu hạt xạ Việt Nam có các thành phần chính: 2,3-dihydrofarnesyl acetat 42,5 - 56,3%, farnesyl acetat 13,5 - 25,4%, ambretolid 6,8 - 8,6%.

Tinh dầu hạt xạ được dùng để sản xuất nước hoa và các hương liệu cao cấp cho kỹ nghệ thuốc lá, bánh kẹo, đồ uống. Giá 1 kg tinh dầu ở thời điểm 1998 là 5.000 USD

2/ Nhân trần - Adenosma bracteosum Bonati., họ hoa mõm sói ( Scrophulariceae)

Phần trên mặt đất có chứa tinh dầu.

Thành phần chính của tinh dầu là carvacrol (34%), methyl carvacrol (18,9%).

3/ Nhân trần- Adenosma caeruleum R. Br.

Họ Hoa mõm sói ( Scrophulariceae)

Thu hái ở Ðăk Mil (Ðăk Nông).

Phần trên mặt đất chứa 0,5% tinh dầu. Thành phần chính của tinh dầu là thymol (24,6%), nerolidol (24,6%), α-humulen (16,4%), β-bisabolen (5,7%), humulen oxid (3,6%), caryophylen oxid (2,8%).

4/ Nhân trần - Adenosma glutinosum (L.) Druce var. caeruleum (R.Br.) Tsoong

Họ Hoa mõm sói (Scrophulariceae)

Thu hái ở Tân kỳ (Nghệ An)

Phần trên mặt đất có chứa tinh dầu (0,38%) (tính trên nguyên liệu tươi). Thành phần chính của tinh dầu là eugenol (72,6%0.

5/ Thổ hoắc hương- Agastache rugosa (Fisch. Et Mey) Juntze

Họ Hoa môi (Lamiaceae)

Mọc hoang ở vùng đồng bằng và vùng núi

Bộ phận dùng: phần trên mặt đất

Phần trên mặt đất có chứa tinh dầu, thành phần chính của tinh dầu là methylchavicol (>90%)

6/ Cây Dó (Trầm hương) - Aquilaria malaccensis Lamk. (Syn. Aquilaria agallocha Roxb.)

Họ Trầm (Thymelaeaceae)

Bộ phận dùng: Trầm, tinh dầu trầm

Trầm (Agar wood) là sản phẩm của cây dó, được sinh ra do tác dụng của một số vi khuẩn lên cây hoặc do tác động của vết thương.

Tinh dầu trầm- Oleum Aquilariae, tên thương phẩm Agar wood oil, được điều chế từ các phần vụn, các dư phẩm khi chế biến trầm, các mẩu gỗ còn dính trầm, bằng phương pháp cất kéo hơi nước hoặc chiết xuất với dung môi.

Thành phần chính của tinh dầu trầm: 2-(2-(4-methoxyphenyl)chromon 27,0%, 2-(phenylethyl)chromon, 15,0%, oxoagarospirol 5,0%, các dãn chất chromon và sesquiterpen khác.

Trầm và tinh dầu trầm là những hương liệu rất quý. Tinh dầu trầm dùng để sản xuất nước hoa thượng hạng. Giá trầm thay đổi do chất lượng, do nguồn gốc nơi sản xuất. Giá 1 kg trầm loại xấu có thể từ 1,2 - 27 USD, loại thượng hạng 1.000 - 10.000 USD. Giá 1 lọ tinh dầu trầm 2,5 ml là 160 USD (1993)

7/ Chổi xuể- Baekea frutescens L.

Họ Sim (Myrtaceae)

Bộ phận dùng: Lá và cành

Thành phần: Tinh dầu 1,94 - 3,72%

Thành phần chính của tinh dầu là cineol (<30%), ngoài ra còn có các alcol khác và tasmanon. Ðặc biệt tinh dầu chổi xuể Quảng Bình có chứa 22,9 - 24,3% tasmanon

Ðược dùng như tinh dầu Tràm.

8/ Ðại bi - Blumea balsamifera DC

Họ Cúc - Asteraceae

Lá có chứa tinh dầu

Thành phần chính của tinh dầu là borneol và L-camphor. Tỷ lệ borneol và camphor thay đổi theo từng vùng: Hà Giang: 97% borneol, 1,12% camphor; Hà Nội: 50,57% và 18,71% Ðăk Mil (Ðăk Nông): 5,70% và 70,05%.

Lá và tinh dầu được dùng chữa cảm cúm, đau mắt, đau bụng, ho lâu ngày v.v.

9/ Vù hương , Xá xị - Cinnamomum parthenoxylon Meissn.

Họ long não - Lauraceae

* Vù hương Hà Bắc:

- Gỗ chứa tinh dầu (2,9%).

Thành phần chính của tinh dầu là safrol (96,4%).

- Lá có chứa tinh dầu (1,9%)

Thành phấn chính của tinh dấu là linalol (91,42%)

* Vù hương Vĩnh Phú

- Gỗ có chứa tinh dầu (2,47 - 2,60%)

Thành phần chính của tinh dầu là safrol (90 - 93%)

- Lá có chứa tinh dầu (3,20 - 3,56%).

Thành phần chính của tinh dầu là methyl eugenol (98%).

Thường dùng gỗ gốc để khai thác tinh dầu.

Tinh dầu Vù hương hay Xá xị, Oleum Sassafras, tên thương phẩm Chinese Sassafras oil, được dùng trong kỹ nghệ hương liệu (bán tổng hợp heliotropin), dùng làm hương liệu trong kỹ nghệ thực phẩm. Hiện nay do nhiều lý do, tinh dầu gỗ Vù hương thuộc mặt hàng nhà nước quản lý.

10/ Húng chanh - Coleus aromaticus Lour., họ Bạc hà - Lamiaceae

Lá có chứa tinh dầu (0,05-0,12%) (tính trên nguyên liệu tươi).

Thành phần chính của tinh dầu là carvacrol (39,5%).

Lá dùng làm rau gia vị, chữ ho. Tinh dầu không được khai thác vì hàm lượng thấp.

11/ Nghệ- Curcuma longa L., họ Gừng (Zigiberaceae)

Bộ phận dùng: -Thân rễ nghệ tươi hoặc phơi khô, tên thương phẩm: Turmeric, -Tinh dầu nghệ- Oleum Curcuma longae, tên thương phẩm: Turmeric oil

- Nhựa dầu nghệ, tên thương phẩm Turmeric oleoresin

- Curcumin

Tinh dầu nghệ được điều chế bằng phương pháp cất kéo hơi nước, hiệu suất 1,3 - 5,5%. Thành phần chính của tinh dầu là turmeron (29,5%), ar-turmeron (24,7%), turmerol (20,0%), β-curcumen (2,5%) và các hợp chất sesquiterrpen khác.

Nhựa dầu nghệ được điều chế bằng phương pháp chiết xuất với dung môi, hiệu xuất

?6 - 10%. Nhựa dầu có chứa tinh dầu và 35 - 45% curcumin

Curcumin là những tinh thể màu vàng, là một hỗn hợp các hợp chất curcumin I, curcumin II và curcumin II.

Nghệ, tinh dầu nghệ, nhưạ dầu nghệ và curcumin là những gia vị, chất thơm và chất màu rất quan trọng trong kỹ nghệ thực phẩm. Nghệ và curcumin ngoài ra còn được dùng trong kỹ nghệ Dược để sản xuất thuốc chống viêm đường tiêu hoá, thuốc thấp khớp và đặc biệt chữa các bệnh về da. Curcumin là chất chống oxyhoá được sử dụng nhiều hiện nay.

12/ Kinh giới núi- Elsholtzia blanda (Benth.) Benth.

Họ Hoa môi (Lamiaceae)

Kinh giới núi mọc hoang có nhiều chủng hoá học khác nhau:

- Chủng cho tinh dầu giàu linalol (>70%)

- Chủng cho tinh dầu giàu linalol (50%) và cineol (20%)

- Chủng cho tinh dầu giàu α-naginaten (53 - 65%)

- Chủng cho tinh dầu giàu α-naginaten (43%) và dehydro elsholtzia keton (14%)

- Chủng cho tinh dầu giàu dehydro elsholtzia keton (58%) và α-naginaten (12%)

Trong đó chủng giàu linalol có ý nghĩa khai thác tinh dầu.? Ðây có thể là nguồn nguyên liệu cho tinh dầu giàu linalol có giá trị ở Việt Nam.

13/ Kinh giới trồng- Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyland.

Họ Hoa môi (Lamiaceae)

Mọc hoang và được trồng khắp nơi để dùng làm rau gia vị. Dù là mọc hoang (ở Sa Pa) hay trồng (ở Hà Nội), thành phần tinh dầu rất ít thay đổi. Thành phần chính là neral (19,5 - 27,3%), geranial (19,5 - 27,3%).

 14/ Chùa dù- Elsholtzia penduliflora W. W. Smith

Họ Hoa môi (Lamiaceae)

Thành phần chính củatinh dầu tinh dầu là cineol (60,0 - 65,2%).

Ðây có thể coi là nguồn nguyên liệu khai thác tinh dầu giàu cineol của Việt Nam sau cây tràm.

 15. Kinh giới đất- Elsholtzia winitiana Craib.

Họ Hoa môi (Lamiaceae)

Thành phần hoá học của tinh dầu kinh giới đất cũng rất đa dạng. Có những chủng cho tinh dầu giàu cinol (Mường Lống, Kỳ Sơn, Nghệ An), hoặc giàu cineol, camphor (21,5%, 19,1%, ở Sa Pa), hoặc giàu elsholtzia keton (75,4%, Sa Pa). Cần kiểm tra lại để đi đến thống nhất.

16. Châu thụ- Gaultheria procumbens L. (Syn. Gaultheria fragrantissima Wall.)

Họ Ðỗ quyên (Ericaceae)

Lá có chứa 0,7%, cành nhỏ 0,47%, thân 0,21%,rễ 0,37% tinh dầu.

Thành phần chính của tinh dầu là methyl salicylat (96,8 - 99,0%)

Tinh dầu châu thụ- Oleum Gaultheriae, tên thương phẩm Wintergreen oil, được dùng làm hương liệu trong kỹ nghệ pha chế đồ uống, bánh kẹo.

 17. Thiên niên kiện - Homalomena aromatica Schott.

Họ Ráy - Araceae

Thân rễ có chứa tinh dầu (0,8-1%).

Thành phần chính của tinh dầu là linalol (72,1%).

 18. É lớn tròng - Hyptis suaveolens (L.) Poit.

Họ hoa môi - Lamiaceae

Phân trên mặt đất có chứa tinh dầu.

Thành phần chính của tinh dầu là eugenol (68,2% Tân Kỳ,Nghệ An), hoặc cineol và β-caryophylen ( 7,3 và 44,3% ở Phú Quốc; 24,4 và 30,3% ở Vũng Tàu; 28,2 và 30,8 ở Ninh Thuận).

 19. Hồi núi - Illicium griffithii Hook. et. Thom.

Họ Hồi - Illiciaceae

- Quả có chứa tinh dầu (1,5%)

Thành phần chính là safrol (77,5%).

- Lá có chứa tinh dầu ( 3%

Thành phần chính của tinh dầu là safrol (Lạng Sơn, Nghệ An), hoặc safrol và methyl eugenol (Lạng Sơn, loại cuống hoa dài), hoặc linalol và safrol (Ninh Bình).

- Rễ có chứa tinh dầu.

Thành phần chính của tinh dầu là safrol (70%).

Ngoài ra lá và quả một số loài hồi núi ở Việt Nam đã được nghiên cứu. Thành phần hoá tinh dầu rất khác nhau, nhưng có một điểm chung là tinh dầu các loài hồi núi hoàn toàn không có chứa anethol. Cần lưu ý để tránh nhầm lẫn và để phát hiện giả mạo khi có hồi núi trộn lẫn vị dược liệu Ðại hồi để bán trên thị trường.

 20. Hồi nước - Limnophila rugosa (Roth.) Merr.

Họ Hoa mõm sói - Scrophulariaceae

Mọc hoang ở Bắc Giang, Sa Pa

Phần trên mặt đất có chứa tinh dầu (3,27%).

Thành phần chính của tinh dầu là anehtol (94,8 - 96,4%).

 21. Màng tang - Litsea cubeba Pers.

Họ Long não - Lauraceae

Quả chứa tinh dầu (trên 6%).

Thành phần chính của tinh dầu quảlà citral (65%).

Thành phần tinh dầu lá rất đa dạng, tạo nên nhiều chủng hoá học khác nhau. Ðáng chú ý là các chủng giàu cineol và linalol. Ðặc biệt là chủng cho tinh dầu giàu linalol đã được phát hiện ở Ba Vì, với hàm lượng linalol trên 90%. Cần nghiên cứu nhân giống để có nguồn nguyên liệu giàu linalol rất có giá trị.

 22. Tràm trà- Melaleuca alternifolia (Maiden & Betche) Cheel

Họ Sim (Myrtaceae)

Nguồn gốc ở Australia, Việt Nam đã di thực hiện trồng ở các tỉnh phía Nam.

Lá có chứa tinh dầu (1,8%). Thành phần chính là terpinen-4-ol.

 23. Men rượu - Mosla chinensis Maxim (Syn. Orthodon chinensis (Maxim) Kudo)

Họ hoa môi - Lamiaceae

Thu hái ở Lục Ngạn (Bắc Giang).

Phần trên mặt đất có chứa tinh dầu (0,51%).

Thành phần chính của tinh dầu là thymol (68,3-70%).

 24. Vương tùng - Murraaya sp.

Họ Cam - Rutaceae

Lá có chứa tinh dầu (5,52%)

Thành phần chính của tinh dầu là menthon (93,78 - 99,49%) bao gồm iso menthon và

Menthon

 25. Húng quế - Ocimum basilicum L. var. basilicum

Họ hoa môi - Lameaceae

Phần trên mặt đất có chứa tinh dầu (0,4-0,8%) (tính trên nguyên liệu tươi). Thành phần chính của tinh dầu là methyl chavicol (89-90%).

Tinh dầu húng qué? Oleum Basilici, tên thương phẩm là Basil oil được dùng trong kỹ nghệ thực phẩm làm hương liệu để chế biến thức ăn và đồ uống. Ngoài ra còn dùng trong kỹ nghệ nước hoa. Dược liệu được dùng làm rau gia vị, dùng tươi và cả khô.

 26. Trà tiên (É trắng) - Ocimum basilicum var. pilosum (Wild.) Benth.

Họ hoa môi - Lamiaceae

- Cành mang lá có chứa tinh dầu (0,97-2,06%). Thành phần chính của tinh dầu là citral (67,82%) (citral a 32,27%, citral b 27,54%). Loại trồng ở Hà Nội hàm lượng citral có thể đạt trên 80%.

- Từ quần thể Trà Tiên, đã chọn được một số các thể biến dị (về lá, hoa và chiều cao của cây). Loại é này mang trồng riêng, cho hàm lượng tinh dầu 0,35% (trên nguyên liệu tươi). Thành phần chính của tinh dầu là linalol 78,9%.

 Ghi chú

Sở - Camellia sasanqua Thunb

Họ Chè - Theacea

Theo những nghiên cứu mới đây (Tạp chí Dược học 1994, 4, 16 - 17), lá sở - Camellia sasanqua Thunb. Họ Chè - Theaceae, hầu như không có chứa tinh dầu (hàm lượng tinh dầu trong lá là 0,0026%) và tinh dầu không có chứa eugenol. Cần lưu ý thông tin này, vì lâu nay theo một số tài liệu được lưu hành ở Việt Nam thì lá sở có chứa 0,4 - 1% tinh dầu (tính trên nguyên liệu tươi) và thành phần chính của tinh dầu là eugenol (95 - 97%).

THÔNG TIN CẦN BIẾT

•  ✅ TIN KHUYẾN MÃI  ✅ XEM GIÁ BÁN SẢN PHẨM  ✅LIÊN HỆ 0967 22 7899

•  ✅ KIẾN THỨC TINH DẦU  ✅ DIỄN ĐÀN TINH DẦU   ✅ĐỐI TÁC - CUNG ỨNG

• Bài viết này là Tài Sản Trí Tuệ của Công ty TNHH Tinh Dầu Thảo Dược Dalosa Việt Nam, mọi hình thức sao chép khi chưa được Chúng tôi cho phép bằng văn bản đều vi phạm Tác Quyền

• Copyright © Bản quyền thuộc về Công ty TNHH Tinh Dầu Thảo Dược Dalosa Việt Nam™